Wydziedziczeni (prawnie) nie dożyli otwarcia spadku - dziedziczenie z ustawy przy skutecznym testamencie

Nierzadko zdarza się, że spadkodawca sporządził testament, który okazał się nieważny lub bezskuteczny; ta ostatnia sytuacja występuje, gdy powołani w testamencie spadkobiercy (spadkobierca) nie chcą lub nie mogą dziedziczyć; spadkobierca, który nie chce dziedziczyć, daje temu wyraz, składając oświadczenie o odrzuceniu spadku, natomiast spadkobierca nie może dziedziczyć, jeśli nie dożyje otwarcia spadku lub zostanie uznany za niegodnego. Zachodzą wówczas przesłanki dla dziedziczenia ustawowego. 

Na nieporozumieniu polegałoby jednak twierdzenie, że jeśli spadkodawca wydziedziczył niektórych spadkobierców ustawowych, a innych w testamencie powołał (pomimo, że ci ostatni nie dożyli faktycznie otwarcia spadku) to testament jest bezskuteczny. Zachodzą wówczas przesłanki dla dziedziczenia ustawowego właśnie dlatego, że testament zachowuje skuteczność odnośnie osób wydziedziczonych (nie dożyli otwarcia spadku).

W realiach konkretnej sprawy prowadziło to do wniosku, że wobec braku ważnego powołania spadkobiercy testamentowego oraz zawarcia w testamencie spadkodawcy postanowienia o wydziedziczeniu wnioskodawczyni, spadek po spadkodawcy nabyli z mocy ustawy, w częściach równych jego wnuki (wyrok SO w Łodzi z dnia 24 października 2016 roku III Ca 263/16). W nieco innym stanie faktycznym, lecz do wykorzystania – wnuk (wyrok SO w Krakowie z dnia 12 lutego 2016 r., II Ca 2359/15)